Pierre Drieu La Rochelle και Louis-Ferdinand Céline: παιδιά της μοναξιάς, αντίπαλοι της ευρωπαϊκής παρακμής

Πριν λίγους μήνες κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Λόγχη το “Ιδέες για μια επανάσταση των Ευρωπαίων”, του Drieu la Rochelle, ενώ σύντομα αναμένεται και μια έκδοση για τον Celine. Και οι δυο τους  μαζί με συγγραφείς όπως ο Robert Brasillach, ο Georges Suarez και άλλοι ήταν οι «μη πολιτικά ορθοί», που πλήρωσαν με την ζωή τους, την συνεργασία τους με τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια της Δημοκρατία του Vichy. Ο Brasillach και ο Suarez πυροβολήθηκαν. Ο Céline έπρεπε να καταφύγει στην Ευρώπη, να εκτίσει χρόνια στη φυλακή και στη συνέχεια να επιστρέψει στη Γαλλία μετά τον πόλεμο και να στερηθεί τα υπάρχοντά του. Ο Drieu, από την άλλη, αυτοκτόνησε αποτρέποντας τη θανατική ποινή. Μυθιστοριογράφος, ποιητής, δοκιμιογράφος, δημοσιογράφος, θεατρικός συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας και τέλος, μελετητής των θρησκειών, ο Pierre Drieu La Rochelle – δεδομένου του άβολου παρελθόντος του ως συνεργάτη – εντάχθηκε στη διάσημη γαλλική σειρά Bibliothèque de la Pléiade το 2012 μαζί με δημιουργούς όπως ο Molière, ο Stendhal, ο Proust, ο Chateaubriand και ο Hugo. ‘Ολα τα καλύτερα της γαλλικής λογοτεχνίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία για τη φασιστική σκέψη του Drieu La Rochelle καθώς και για τις αντισημιτικές του θέσεις. Δεν θα ήταν δίκαιο και έντιμο να αρνηθεί κάποιος τέτοιες αλήθειες και να σιωπά για μια προσωπικότητα τόσο σημαντική για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, μόνο και μόνο για τις πολιτικές του ιδέες.

Ο Drieu, υπό την επιρροή του πατέρα του, μεγαλώνει με λύπη και πικρία για την ήττα του 1870 (Γάλλο – πρωσικός πόλεμος). Με σοβαρό βλέμμα και ριζοσπαστικές ιδέες, αντιμετωπίζει τη ζωή με το πνεύμα κάποιου που έχει ηττηθεί από τα πρώτα του νιάτα. Αποτυγχάνοντας στις εξετάσεις πολιτικών επιστημών, σκέφτεται για πρώτη φορά να αυτοκτονήσει. Αυτή την ιδέα  πάντα παρούσα στα μυθιστορήματα του, θα την πραγματοποιήσει πολλά χρόνια αργότερα, όπως ένας άλλος σπουδαίος συγγραφέας με άβολο παρελθόν, ο Yukio Mishima. Συμμετείχε στον Μεγάλο Πόλεμο και τραυματίστηκε. Η κυριαρχία της μηχανής στον άνθρωπο και η είσοδος των μαζών στην ιστορία είναι τα στοιχεία καινοτομίας που έφερε μαζί της η πολεμική τραγωδία. Αντιμέτωπος με πόλεμο χαρακωμάτων, με στρατιώτες που αναγκάζονται να σέρνονται μέσα στη λάσπη, ο Drieu ισχυρίζεται:

«Ο πόλεμος, μια φορά κι έναν καιρό στέκονταν άντρες. Ο σημερινός πόλεμος είναι όλος στάσεις ντροπής».

  Το όραμα της ζωής για τον Drieu είναι η παρακμή. Αυτή η ιδέα θα τον κυριεύσει και μέσα από αυτό το πρίσμα θα κοιτάξει τον κόσμο και κυρίως την Ευρώπη. Η αυτοκτονία δεν είναι τίποτα άλλο από τη δράση που ακολουθεί με συνέπεια και σκέψη. Μάλιστα διαβάζουμε στον πρόλογο του σημαντικότερου μυθιστορήματος του “Gilles” :

  «Βρέθηκα, όπως όλοι οι σύγχρονοι συγγραφείς, αντιμέτωποι με ένα συντριπτικό γεγονός: την παρακμή. Ο καθένας έπρεπε να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να αντιδράσει, ο καθένας με τον τρόπο του, απέναντι σε αυτό το γεγονός. Αλλά κανείς σαν εμένα – εκτός από τον  Céline – δεν το γνώριζε ξεκάθαρα».

 Το να τους θεωρούμε αδέρφια, τον Drieu και τον Céline, θα φαινόταν υπερβολικό. Είναι τεράστιοι γιατί μένουν αυστηρά μοναχοπαίδια, παιδιά της μοναξιάς, ορφανά της απουσίας. Και είναι γι’ αυτό το λόγο που ο σπουδαίος συγγραφέας και δημοσιογράφος Stenio Solinas τους έχει επισυνάψει και τους δύο χωριστά, στο υπέροχο δοκίμιό του “Σύντροφοι της μοναξιάς”. Μια κοινή πνευματική παιδεία όμως, διότι και για τον Drieu, όπως και για τον Céline, το πνέυμα τους αντιπροσωπεύει τη σήψη και τη φθορά της ανθρωπότητας. Και οι δύο πρίγκιπες του σκότους βλέπουν τον θάνατο ως μια κλήση. Ο Drieu, ως νέος αντιαστός απορρίπτει τη δημοκρατία, τον κοινοβουλευτισμό, την πρόοδο και την ισότητα. Σε άρθρο του έγραψε ότι «η ισότητα δεν ανήκε ποτέ σε αυτόν τον κόσμο, η ίδια η ζωή προκύπτει από την ανισότητα. Η ευφυΐα του ισχυρότερου είναι η μόνη γνωστή δικαιοσύνη». Απορρίπτει τον προοδευτικό μύθο της μηχανής, «γεννημένη από την τεμπελιά του ανθρώπου» όπως τονίζει. Βλέπει την ύφανση του ιστού της ισότητας που προετοιμάζει έναν κόσμο από κάγκελα σιδερένια , που πνίγουν τις επιθυμίες με την ικανοποίηση των αναγκών. Ο ίδιος αντισημιτισμός που κήρυττε εγγράφεται στην απόρριψη του σύγχρονου κόσμου. Ως προς αυτό, διαβάζουμε στο «Gilles»: «Καλά! Δεν αντέχω τους Εβραίους, γιατί αντιπροσωπεύουν κατ’ εξοχήν τον σύγχρονο κόσμο που μισώ».

Η θρησκεία, η οποία έχει παραμείνει σε ένα αρχαϊκό στάδιο, αντιπροσωπεύει καλύτερα τη νεωτερικότητα καθώς «όσο πιο πρωτόγονοι είναι οι άνθρωποι, τόσο περισσότερο ρίχνονται στον σύγχρονο κόσμο. Είμαι ανυπεράσπιστος». Είναι ένας πολύ ιδιαίτερος φασισμός του. Για τον Drieu, φασισμός σημαίνει «ζω με περισσότερη δύναμη». Στο πολιτικό δοκίμιο ο  ‘Φασιστικός Σοσιαλισμός”, (Ιδέες για μια επανάσταση των Ευρωπαίων, εκδόσεις Λόγχη), εξηγεί τους λόγους της προσκόλλησις του στον φασισμό, στο οποίο είδε το μόνο όργανο ικανό να περιορίσει την παρακμή της Ευρώπης. Ωστόσο δελεάζεται εξίσου από τα δύο ακραία αντίθετα, τον κομμουνισμό και τον φασισμό, το κόκκινο και το μαύρο. Αλλά στο τελευταίο είναι που αναγνωρίζει περισσότερο τον εαυτό του. Στα μυθιστορήματα του μάλιστα, τα“Μυστικές διηγήσεις” και “Αχυρένια σκυλιά”, θεωρεί τη Σοβιετική Ρωσία ως τη σίγουρη κληρονόμο του φασισμού και την ερωμένη της Ευρώπης. Ανάμεσα στους φίλους του εμφανίζονται ο André Malraux (κομμουνιστής που αργότερα έγινε Γκωλιστής) και ο Louis Aragon (ο ίδιος κομμουνιστής). Στο “Αχυρένια σκυλιά” ο συνεργαζόμενος Brandy καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο εθνικοσοσιαλισμός και η δημοκρατία θα συντριβούν από τη Ρωσία και στη συνέχεια προσθέτει: «Το ιδανικό μου για εξουσία και αριστοκρατία κρύβεται βασικά σε αυτόν τον κομμουνισμό που έχω πολεμήσει τόσο πολύ. Θα με σκοτώσουν οι κομμουνιστές με πικρή ικανοποίηση». Και αυτό είναι ίσως που θα τον κάνει να πει στο τέλος της ζωής του: «θα πεθάνω κομμουνιστής». Στη φανταστική του αυτοάμυνα δεν παραδέχεται ημίμετρα:

«Ναι, είμαι προδότης, είμαι ένοχος συνεργασίας με τον εχθρό… Έχω χάσει. Απαιτώ θάνατο».

Βίοι παράλληλοι με άλλο τρόπο αλλά το ίδιο πνεύμα με τον Celine τον άλλο μεγάλο δύστροπο συγγραφέα. O La Rochelle τον παρομοίαζε  με έναν μεσαιωνικό ποιητή, αντιμοντέρνο σαν αυτόν, μαζί μια γραμμή που πηγαίνει από τον de Maistre στον Barthes. Ο χαρακτήρας του αντιμοντερνισμού, δηλαδή ως το πιο πρόσφατο πρόσωπο της αστικής κουλτούρας, θα ήταν αυτός της καταστροφικής κριτικής της ψευδαίσθησης της προόδου, ενός αντιδιαφωτιστικού και αντεπαναστατικού πνεύματος, μιας απαισιοδοξίας που παίρνει την όψη μιας αναζωογόνησης της κοινωνίας μέχρι το ακραίο όριο του μηδενισμού. Ωστόσο, ακόμα και η εμφάνιση του Céline στον αντιμοντερνισμό φαίνεται από πολλές απόψεις να περιορίζει το βάθος της γραφής του, η οποία είναι ανθεκτική σε κάθε είδους ταξινόμηση. Λίγους μήνες πριν από την καταδίκη για Συνεργασία από το Δικαστήριο  στο Παρίσι, ο Céline απαντώντας σε έρευνα του περιοδικού «Crapouillot» για ένα θέμα αφιερωμένο σε μυστικά γεγονότα και μη καταγεγραμμένα από την ιστορία, σκίασε με πικρή ειρωνεία μια δική του πρόβλεψη για το πεπρωμένο του:

  «Είμαι ένας απλός τύπος, με αυτοπεποίθηση και με σεβασμό στους ανωτέρους. Έκανα δεκαοχτώ μήνες φυλακή, δεν ξέρω γιατί. Είμαι για πάντα ανάξιος. Δεν ξέρω γιατί. Σίγουρα θα κάνω είκοσι χρόνια εξορίας, χωρίς να ξέρω γιατί. Θα πεθάνω μακριά από την κλινική μου. Δεν θα μάθω ποτέ γιατί.»

Σχολιάστε

Design a site like this with WordPress.com
Ξεκινήστε